domingo, 13 de abril de 2008

"Sen complexos de segundóns". Artigo de Dolores Vilavedra en El País


SEN COMPLEXOS DE SEGUNDÓNS


A pasada fin de semana falláronse en Huelva os Premios da Crítica Española correspondentes ao ano 2007, un galardón que a miúdo pasa un chisco desparcibido por decidirse case sempre alén de Galicia e por premiar obras en lingua galega, vasca, catalá e castelá: entre tanta variedade, os medios de comunicación adoitan adicarlle ás nosas unha atención menor (por dicilo un tanto eufemisticamente). Permitan logo que reclame, pasados xa uns días, un pouco de espazo mediático tanto para o acontecemento como para os libros galardoados. Entre tanto rebumbio de certames, convocatorias, fallos, dictames e demais saraos, que importancia poden ter para a literatura galega uns premios que mesturan allos con cebolas, nun prebe no que parecemos condenados ao eterno papel de segundóns? Pois xustamente esa, a da mestura, a de sermos parte dese amoado que forman as literaturas do estado español e no que somos moito máis ca un condimento: somos un ingrediente fundamental.

O Premio da Crítica Española goza dunha longa tradición pois foi instituído en 1956 co obxectivo de recoñecer a calidade literaria con independencia dos intereses e das presións editoriais e comerciais. Instituiuse así como un recoñecemento honorífico (pois non ten dotación económica) outorgado por profesionais da crítica e estudosos da literatura que achegaban o seu coñecemento e parecían garantir esa tan anceiada independencia de criterio. En 1976, e co afán de facer visible a diversidade lingüística e cultural de España, a Asociación de Críticos, que fundara e organizaba o galardón, decidía premiar tamén as mellores obras de narrativa e poesía publicadas nas catro linguas co-oficiais do estado, e facíao por medio dun sistema de ponentes; estes, representando as literaturas galega, catalá e vasca, defendían as obras seleccionadas nas súas literaturas perante un xurado formado por sorteo entre todos os membros da Asociación.

Pois ben, este ano por vez primeira a escolla dos textos merecentes do galardón, no referido á literatura galega, tivo lugar tras un intenso e produtivo debate que a Sección de Crítica Galega celebrou no Museo do Pobo Galego (fique aquí constancia do noso agredecemento por cedernos as instalacións). Convocados formalmente os máis de trinta membros que arestora a constitúen, alí botamos a mañá dun sábado a falarmos, a argumentar e rebater, a deliberar e, finalmente, a votar para escollermos entre unha lista dunha ducia aproximada de finalistas para cada xénero constituída previamente polas suxerencias de todos. E fixémolo sentíndonos vencellados, máis alá dos diferentes puntos de vista que cada quen poida manter, tanto pola convicción de termos unha literatura de extraordinaria calidade como polo noso común afán de facela visible como ingrediente fundamental, mesmo imprescindible, do amoado ao que antes me referín. Benvidos todos aqueles que, dende o rigor profesional, queiran sumarse a esta tarefa. Xa non son tempos de terlle medo á discusión, nin de numantinismos acomplexados, nin de falsos compadreos. A literatura galega ten unha crítica tan competente, especializada e independente como calquera outra, pero ten, sobre todo, un feixe de escritores e escritoras de obra tan notable que case se defende soa. Os premios xa non os dá ninguén: gáñanos as obras. E xurados e críticos, velaí estamos, a actuar pouco máis que como mediadores.

E que dicir logo das obras gañadoras? Nesta xeira fórono Vigo de Helena de Carlos na sección de poesía e O señor Lugrís e a negra sombra de Luís Rei Núñez na de narrativa. Moito se falou xa delas, e máis que se falará, mais eu quixera agora salientar só un aspecto que, na miña opinión, ambas comparten (máis alá da súa indubidable calidade intrínseca, na que non vou abondar): o de proxectaren unha imaxe ben cabal dalgúns dos aspectos máis singulares que nesta etapa caracterizan a literatura galega. Se Helena de Carlos representa o progresivo protagonismo que entre nós están a acadar dende hai tempo as escritoras, o seu libro é un novo froito da inspiración que a nosa poesía atopou sempre nos espazos de nós. Volta a autora ás paisaxes que a viron medrar, e faino coa dose xusta de saudade como para non resultar paralisante. Pola súa banda, na novela de Rei Núñez atopamos algo que xa ven sendo común na última narrativa galega, e que mesmo a singulariza como tal. Refírome á capacidade para procurar inspiración na historia dende unha perspectiva orixinal que pretende, máis que ficcionalizar aquela, historizar a ficción. Dito doutro xeito, crear unha sorte de ‘historia poética’, paralela e alternativa, que consegue ensanchar os límites do real e que deste xeito amplía o concepto de Historia máis alá do convencional ‘isto é o que foi’ para crear un suxestivo xogo de espellos no que o emprírico e o imaxinado se confunden en sutil interacción.

Parabéns logo a Helena de Carlos e Luís Rei, pero parabéns tamén a todos os que estamos a cociñar este amoado, pois a literatura galega terá neles uns eficaces embaixadores.

Dolores Vilavedra (publicado en El País, 11-4-2008)

terça-feira, 8 de abril de 2008

PREMIOS DA CRÍTICA 2007. NOTA DE PRENSA

Reunida en Santiago de Compostela la Sección de Crítica de la Asociación de Escritores en Lingua Galega el 16 de febrero de 2008, acuerda, después del correspondiente debate y votación, proponer para los Premios de la Crítica Galega 2007 las siguientes obras:

- Modalidad de poesía: Vigo, de Helena de Carlos

- Modalidad de narrativa: O señor Lugrís e a negra sombra, de Luís Rei Núñez

Helena de Carlos (Barbantes, Ourense, 1964) es profesora titular del Departamento de Latín y Griego de la Universidade de Santiago de Compostela. Además de numerosas composiciones publicadas en revistas de poesía, es autora de los libros Alta casa (1996), 1999 (2001) y de la antología Aracné (2006). Vigo es un libro dedicado a esta ciudad, de tono elegíaco y ecos clásicos, escrito con un verso elegante y equilibrado. El tiempo y la memoria son dos elementos muy presentes en este poemario en el que la autora plasma su voz íntima y personal.

Luís Rei Núñez (A Coruña, 1958) es periodista y, en la actualidad, jefe de cultura de cultura de la Televisión de Galicia. Poeta, biógrafo y ensayista, su novela Expediente Artieda (2002) resultó merecedora del Premio Xerais. Su oficio de narrador tuvo su continuidad en A estrela dos polisóns (2003) y Toda a vida (2005). En O señor Lugrís e a negra sombra combina la biografía y la ficción para construir un relato en torno al pintor gallego Urbano Lugrís. La obra, que recurre al conocido pretexto del manuscrito encontrado, recrea el universo mítico del pintor, así como de numerosos personajes, reales o de ficción.

La Sección de Crítica Galega fue creada en el seno de la Asociación de Escritores en Lingua Galega en febrero de 2007 con el objetivo de crear un foro de debate entre todas las personas dedicadas a la crítica literaria en Galicia, organizar actividades, trabajar por un mayor reconocimiento y profesionalización del sector, y servir de interlocutor con asociaciones e instituciones. En la actualidad cuenta con 40 socios y en su corta trayectoria ha organizado una Xornada de Crítica y está trabajando en su primera publicación. Esta es la primera vez que la Sección, reconocida por la Asociación Española de Crítica Literaria como portavoz de la crítica gallega, organiza un debate y una posterior votación para elegir los finalistas y ganadores de los Premios 2007, que serán presentados para su aprobación en la asamblea de la Asociación de Críticos.

La literatura gallega está presente en los premios desde la convocatoria del año 1976. Personalidades de la crítica gallega, como Basilio Losada y Carlos Casares, entre otros, fueron los responsables de su preparación durante dos décadas, mientras se iban incorporando críticos más jóvenes, hasta el presente año, en la que la Asociación de Escritores en Lingua Galega, a través de su sección de Crítica Literaria, ha acogido su organización.

ACTA DOS PREMIOS DA CRÍTICA 2007

quinta-feira, 3 de abril de 2008

PREMIOS DA CRÍTICA

Ben , xa debe andar Mª Xesús Nogueira alá pola Huelva levando o resultado das deliveracións que mantivemos no mes de febreiro.

Desde esta bitácora, a terras tan afastadas, enviámoslle o noso apoio, e moito máis despois de sabermos que, por fin, estes Premios da Crítica teñen por fin en conta a vedadeira opinión da crítica galega, porque hoxe quen non está na sección de crítica da aelga é porque non quere, que aquí hai lugar para todos, por fin.

Atención, pois, á prensa dos vindeiros días.

terça-feira, 26 de fevereiro de 2008

ARTIGO DE LAURA CAVEIRO

CAMBIO E CRÍTICA

Hai algún tempo, unhas cantas lúas de varias estacións, houbo dúas novidades que semellaron facerme respirar aire fresco. Non lembro en que orde apareceron, de seguro que canda a espiritualidade oriental, pero foron un libro por unha banda, e unha noticia da Asociación de Escritores en Lingua Galega pola outra.

O libro era o ensaio Arte e parte, de Xurxo Borrazás, editado por Galaxia. Sería a intelixencia, sería o humor, sería a valentía desas páxinas... O caso é que desde que o lin xa non me abafan nin a pedantería, nin a naturalidade, nin o anverso, nin o reverso, nin o postureo literario, nin a sinxeleza, nin a terra, nin o ceo, nin os editores, nin os premios literarios, nin a sombra, nin a luz, nin ningunha outra manifestación literaria ou extraliteraria do ying e do yang.

A outra novidade é que a Sección de Crítica Literaria da Asociación de Escritores en Lingua Galega comezaba a súa andaina. Traballaron, como ensina a filosofía chinesa, mirando cara a adiante, entre a choiva e o sol, entre o brando e o duro, entre o frío e o quente, coa confianza de rematar algún día coa invisibilidade dun labor non sempre valorado. A súa primeira actividade foi a celebración dunha xornada, en setembro do 2007 en Santiago, sobre a crítica literaria, que lles serviu para darse a coñecer, como punto do que se parte ata o cumio que se desexa acadar, como toma de contacto, e para darlle pulo á crítica literaria na Galiza. Que sexa por moitas lúas de mil estacións máis.


Laura Caveiro

(Publicado en A Nosa Terra, nº 1.299, 21 de febreiro de 2008)

quinta-feira, 24 de janeiro de 2008

CONVOCATORIA ASEMBLEA

Sección de Crítica Literaria da AELG, Comisión Xestora

Convócase a Asemblea da Sección de Crítica Literaria da AELG que se celebrará o sábado 16 de febreiro no salón de actos do Museo do Pobo Galego (Santiago de Compostela) ás 10 da mañá en primeira convocatoria e ás 10.30 en segunda coa seguinte orde do día:

1) Informe do ano 2007
2) Proxecto de actividades para o 2008
3) Rogos e preguntas.
4) Debate do fallo dos Premios da Literatura Galega (Poesía e Narrativa) para comunicar á Asociación Española de Crítica Literaria

Dada a máxima importancia dos asuntos que se van tratar e das decisións que se adoptarán, rogamos a asistencia de todos aqueles que seguen comprometidos coa Crítica Literaria Galega.



Un saúdo cordial da Comisión Xestora

Xosé Manuel Eyré, María Xesús Nogueira, Olivia Rodríguez González

terça-feira, 22 de janeiro de 2008

A CRÍTICA GALEGA

Un dos obxectivos das manifestacións públicas dun señor que pertence á Real Academia Galega como é X.L. Franco Grande vén sendo o de teimar na idea da inexistencia da crítica literaria á que se lle acusa de emitir xuízos delirantes e de falta de honradez intelectual.

Na súa opinión a crítica literaria galega debería contar cos atributos de ser orientativa e non pedante, no caso de que ela existise, pois a súa mesma existencia é posta en dúbida. O sr. Franco Grande, daquela, non infravalora senón que denigra, invisibiliza e despreza o traballo de interpretación crítico e valorativo daqueles que a exercemos, con maior ou peor fortuna, e sempre coa máxima honradez intelectual.

Mais non queda aquí a cousa: como consecuencia esvae dun plumazo unha tradición na que, os que nos dedicamos a isto, optamos por estar situados: aquela que bebe dos homes de Nós, que resistiu nos tempos do franquismo e que nos precede neste últimos vinte e cinco anos, xustamente aquela que pretende visibilizar o libro galego, orientar e informar. Teño para min que estas afirmacións públicas non lle fan favor ningún nin á nosa cultura nin á nosa literatura, algo que un señor académico ben debería saber e respectar, aínda que só fose polo posto que ocupa.

Asinan este documento

*Ramón Nicolás

*Comisión Xestora da Sección de Crítica da AELG